Irma Veberič: Im wcześniej zdiagnozujemy schorzenia, tym większe szanse na zachowanie wzroku

Firma Roche, wraz z Stowarzyszeniem Retina AMD i Instytutem Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, została nagrodzona w kategorii Kampania edukacyjna za kampanię "Zachowaj Wzrok" podczas niedawnej gali "Wizjonerzy Zdrowia. Reformatorzy 2024 WPROST i NewsMed”.

Irma Veberič, General Manager Roche Poland: Zanim opowiem o okulistyce, chciałabym zwrócić uwagę na misję Roche. W nowej, dziesięcioletniej wizji chcemy, aby wszystkie nasze produkty jak najlepiej odpowiadały na potrzeby pacjentów, więc by zapobiegały chorobom, by zatrzymywały ich progresję lub leczyły pacjentów, przywracając im pełnię zdrowia. Jako firma mamy unikalną możliwość wspierania pacjentów na każdym etapie ich drogi podczas terapii, gdyż jako jedyna firma farmaceutyczna mamy spółkę diagnostyczną – tym samym możemy kompleksowo pomagać pacjentom.

Przechodząc do okulistyki, choroby siatkówki są ściśle związane z wiekiem (AMD) lub cukrzycą (DME). Co to oznacza? Europa szybko się starzeje, a młodsze osoby coraz częściej mierzą się z chorobami populacyjnymi, takimi jak cukrzyca. Obecny standard terapeutyczny jest skuteczny od strony farmakologicznej, ale dość obciążający pacjenta oraz system ochrony zdrowia (duża liczba podań leku). Odpowiadając więc na wyzwania populacyjne, szukaliśmy rozwiązania, które będzie zaspokajać potrzeby pacjentów, poprawiając jakość ich życia przy jednoczesnym zmniejszeniu obciążeń systemu ochrony zdrowia.

Jak widzą Polacy? Niedawno opublikowano raport analizujący sytuację w okulistyce. Wszystko to w ramach Państwa kampanii „Zachowaj wzrok”.

Dla Roche pacjent zawsze jest na pierwszym miejscu. Więcej niż 20 proc. Polaków ma ponad 65 lat. Starzenie się społeczeństwa nie jest trendem, który się zmieni, a z tym w parze idą także choroby siatkówki, takie jak zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD). Z raportu opracowanego w 2023 r. przez Stowarzyszenie Retina AMD wynika, że w Polsce mamy około 140 tys. osób z neowaskularnym zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem, a tylko 44 tys. z nich jest leczonych w programie lekowym. Program jest bardzo nowoczesny i daje optymalne leczenie pacjentom.

Powyższe liczby oznaczają jednak, że prawie 100 tys. osób mogłoby rozpocząć leczenie. Część z nich czeka w kolejce do lekarza okulisty, a wiele nie jest świadomych choroby. W przypadku chorób siatkówki rozpoczęcie leczenia oznacza zatrzymanie progresji choroby.

Spóźniona diagnoza oznacza więc stałe pogorszenie widzenia, a brak diagnozy może skończyć się nawet utratą wzroku. Roche, widząc wyzwania, ale i szanse, rozpoczął kampanię „Zachowaj wzrok”, której celem jest edukacja i wsparcie pacjentów szukających rzetelnych informacji o swojej chorobie. Chcemy promować profilaktykę, którą w przypadku chorób siatkówki każdy z nas może regularnie wykonać w domu.

Raport „Jak widzą Polacy” wskazuje, co przed nami, z jakimi wyzwaniami się spotkamy. Serdecznie dziękuję Warszawskiemu Uniwersytetowi Medycznemu za przygotowanie tego raportu. Wierzę, że także on będzie służył pacjentom. Jak widzą Polacy? Polacy mają świetny program lekowy, ale trzeba popracować nad edukacją, by wzrok Polaków się nie pogarszał.

Czy w Polsce mamy skuteczne leki dla osób z AMD i DME – cukrzycowym obrzękiem plamki?

Tak, obie choroby siatkówki są w ramach programu lekowego w Polsce leczone na światowym poziomie. Jesteśmy dumni, ponieważ nasza terapia pozwala pacjentom na poprawę jakości życia dzięki znaczącej redukcji liczby iniekcji, a tym samym ograniczenie liczby wizyt. To z kolei przekłada się na zmniejszenie obciążenia pracowników ochrony zdrowia. Dzięki temu ten sam zespół medyczny i ta sama infrastruktura mogą leczyć prawie dwukrotnie więcej chorych.

Jakie objawy chorób siatkówki powinny skłonić nas do szybkiej wizyty u specjalisty?

Choroby siatkówki są chorobami asymetrycznymi, tzn. zaczynają się rozwijać w jednym oku, podczas gdy drugie widzi dobrze. Z tego powodu pacjenci przez długi czas nie wiedzą, że tracą wzrok. Na ogół przypadkowo zauważają, że coś jest nie tak, np. przy przecieraniu oczu, czytaniu, oglądaniu telewizji. Jak wskazują lekarze, pojawiają się nieprawidłowości w widzeniu linii prostych, mroczek centralny – jasna bądź ciemna plamka w środku pola widzenia, kształty przedmiotów są zdeformowane, a wrażenie kontrastu – obniżone. Często chorzy tłumaczą sobie, że to może zaćma, gorsze widzenie wynikające z wieku, nie zdając sobie sprawy, że mają już zaawansowane AMD lub DME. Lekarze okuliści uczulają, że w chorobach siatkówki niezwykle ważny jest czas – postawienia diagnozy i w jakim rozpoczęte zostanie leczenie.

Czym zatem jest test Amslera i jak można go wykonać w domu?

Ten test powinien być wykonywany i zalecany każdemu pacjentowi po 50. roku życia oraz chorym na cukrzycę. Taki test można też zrobić w domu. Dostępny jest na stronie zachowajwzrok.pl – samokontrola trwa 30 sekund. Test polega na tym, że pacjent patrzy osobno każdym okiem na wydrukowany na papierze kwadrat o bokach 10 cm x 10 cm, wypełniony charakterystyczną kratką z czarnym punktem w środku. Zaburzenia widzenia polegające na „wyginaniu się” prostych linii mogą wskazywać na zwyrodnienie plamki związane z wiekiem i są wskazaniem do dalszej diagnostyki.

Wielu z nas wciąż uważa, że wystarczy nosić okulary, żeby dbać o wzrok. Jednak schorzenia siatkówki to coś więcej niż zwykła wada, a im wcześniej je zdiagnozujemy, tym większe mamy szanse na zachowanie wzroku i dłuższą samodzielność.

Jest to szczególnie ważne przy DME, który dotyka młodszych pacjentów, często około 45. roku życia, a więc osoby nadal aktywne zawodowo. W przypadku nAMD problem dotyczy częściej osób starszych, ale niezależnie od wieku wczesna diagnoza pozwala na lepsze efekty leczenia.

Co cukrzycy powinni robić, by uniknąć DME?

Wielu pacjentów chorujących na cukrzycę może zachorować na DME, dlatego należy ją wcześnie rozpoznać i w pełni kontrolować jej przebieg. Zgodnie z rekomendacjami lekarzy pacjenci z cukrzycą powinni przynajmniej raz w roku odwiedzać okulistę. Niestety, wciąż brakuje edukacji i skutecznych rozwiązań systemowych, co sprawia, że wielu chorych nie wie, że coroczne badanie oczu jest kluczowe. Ważne, by lekarze patrzyli na pacjenta w sposób holistyczny, nie tylko koncentrując się na poziomie cukru we krwi, ale także na chorobach współtowarzyszących, takich jak choroby siatkówki.

Jakie wsparcie oferuje kampania „Zachowaj wzrok”?

Ideą kampanii jest szeroka edukacja na temat chorób siatkówki, takich jak zwyrodnienie plamki związane z wiekiem i cukrzycowy obrzęk plamki, które mogą powodować utratę wzroku. Materiały i narzędzia informacyjne kampanii pozwalają na poznanie choroby i świata widzianego oczami pacjentów osobom z grup ryzyka oraz ich opiekunom. Inicjatorami kampanii są organizacje doskonale rozumiejące potrzeby pacjentów z chorobami siatkówki, tj. Stowarzyszenie Retina AMD, Polskie Stowarzyszenie Diabetyków oraz Instytut Prawa Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej.

Poprzez działania realizowane w ramach kampanii docieramy do osób, które dopiero teraz dowiadują się, że mają problemy ze wzrokiem. Ważne jest, aby pomóc im to zrozumieć i uświadomić ich rodzinom, jak poważna jest sytuacja. Mówimy też o jakości życia pacjentów i o tym, jak wyglądają zabiegi, takie jak zastrzyki do oka. Ważne jest, by ludzie przestali się ich bać, zwłaszcza że innowacje, które wprowadzamy, dają szansę na rzadsze iniekcje.

Kampania „Zachowaj wzrok” jest projektem wieloletnim. Dzięki niemu wiemy, jak ogromnym wyzwaniem jest zmiana naszego rozumienia chorób oczu i konsekwencji, jakie daje brak profilaktyki.